Mümtaz’er Türköne: Bahçeli tahlil süreci için iktidarı kaybetmeyi bile göze almış

Ülkücü kökenli siyaset bilimci ve muharrir Mümtaz’er Türköne, MHP lideri Devlet Bahçeli’nin çözüm süreci için iktidarı kaybetmeyi dahi göze aldığını savundu. 

Mümtaz’er Türköne: Erdoğan tahlil sürecini tırpanlayacak, Bahçeli de bunun üzerine erken seçime götürecek; zira hukuka dönmeden sürecin muvaffakiyet şansı yok

Türköne, tahlil süreci, 19 Mart ‘darbesi’ ve Erdoğan ile Bahçeli arasındaki ilgiyi HALK TV için değerlendirdi. 

-Bahçeli’nin İmamoğlu operasyonu konusunda yaptığı ilk açıklamada “İmamoğlu’yla ilgili mahkeme süreçlerinin acilen görüşülüp karara bağlanması gerekmektedir” biçimindeki sözlerini siz “Ekrem İmamoğlu serbest bırakılmalı diyor” şeklinde yorumlamıştınız. Evvelki gün de depremnedeniyle bir açıklama yaptı ve “Devlet-millet dayanışmasıyla, dahası İstanbul’un ehline ve hak eden ellere emanetiyle muhtemel felaketlerin üstesinden gelmek mümkündür” dedi. İstanbul seçimlerini üç defa, her seferinde oy farkını artırarak kazanmış biri için söylediği bu sözler çok tartışıldı, kayyum sinyali olarak yorumlandı. Siz hala aynı noktada mısınız??

Maksat burada seçimle gelmiş birini devre dışı bırakmak değil. Bahçeli metinleri çoğu zaman ikilidir. Yani çok derin felsefi metinler değil ama, ikili metinlerdir. Bahçeli’nin şu devrin daha çok AK Parti kanadına, Cumhur İttifakı ortağına yönelik sempatik bildiriler verdiği bir evre olduğunu düşünüyorum. Yani bu mesaj Erdoğan’a. Ortamı yumuşatma, Cumhur İttifakı’nın iki ortağı arasındaki alakayı yumuşatma gayreti olduğunu düşünüyorum. Mefhumu karşısı sıkıntısı eskiler, zıddından mesaj vermek. O tarafta işlerin biraz iyi olmadığı sonucu çıkıyor. Yani bu kadar aşırı abartılı sempati mesajları varsa, bir şeylerin çok iyi gitmediğine dair bir kanaat de oluşuyor ister istemez beşerde. Ben, Bahçeli metinlerinin çok düz okunmaması gerektiği kanaatindeyim.

“Tayyip Bey tahlil süreci istemiyor”

– 22 Ekim sürecinin üzerinden altı ay, 19 Mart sürecinin üzerinden bir ayı aşkın bir zaman geçti. Siyasi gündem, hâlâ bu iki başlık ve aslında bu süreçlerin birbiriyle kontağı üzerinde şekilleniyor. Birinin başat aktörü Bahçeli, başkasınınki Erdoğan… Bu iki sürecin birbiriyle ilişkisi, birbirini şekillendirdiği istikametleri var… Siz bu iki süreç arasındaki ilişkiyi nasıl okuyorsunuz?

22 Ekim’den Bahçeli’nin davetinin çabucak akabinde Erdoğan Ahmet Türk’ü görevden alınca ben o atağın Bahçeli’ye karşı olduğunu söyledim. Çünkü Tayyip Bey bu işi istemiyor. Niçin buradan girdim zira konunun temelinde bu var. Tahlil süreci 100 yıllık, yani 100 yıl sonra gelmiş bir imkan proje. Kürtler hazır ve Cumhuriyet’in temel ayarları gözden geçiriliyor, yeniden oluşturuluyor. Yani ulus devletin ulusu yeniden tanımlanıyor, yeniden inşa ediliyor. Ve bu hususta çok önemli, çok kararlı bir hal var. Zira, öncelikle bölgedeki konjonktür bunu dayatıyor Türkiye’ye, devlet katında da benimsenmiş bir siyaset olarak uygulanıyor. Bunun siyasi arenadaki temsilcisi de Devlet Bahçeli. Devlet Kürtlerle barışıyor. Cumhuriyet boyunca demokrasinin sınırlanmasına Kürtler mazeret olmuştur. Cumhuriyet ayaklanmalarla, isyanlarla uğraşmıştır. 1983 yılında Kenan Cihan giderayak Kürtçe düşünmeyi bile yasaklayan bir kanun çıkardı hatırlarsanız. O kanun Türkiye Cumhuriyeti Devleti’yle Kürtler arasındaki bağlantıda zorlayıcılığın, baskının zirve noktasıydı.

2014’teki demokratikleşme paketiyle bir yumuşama yaşandı, 2013-2015’le yani birinci açılım sürecinden bugüne geldik. Şu Anda bütün bu deneyimin Kürtlere de, bize de öğrettiği bir şey var. İki örnek vereyim. Biri Mardin Valisi’nin yollara Kürtçe trafik ikaz yazılarına getirdiği yasak. Mesela bu yasak kanuna aykırı. Mevcut maddelerde vali bu türlü bir yasak getiremez. İkincisi de Ahmet Türk örneği. Hiçbir soruşturma yok, hiçbir suçlama yok, büsbütün keyfi bir tasarrufla siz, koskoca bir ilin seçtiği belediye liderini görevden alıyorsunuz ve yerine kayyum atıyorsunuz. Şu Anda bu iki örnek Kürtlere de aslında Kürtler üzerinden bize de şunu gösteriyor. Hukuk garantisi olmadan, hukuk devleti olmadan, bu işler hukuka uygun yapılmadan tahlil sürecinde herhangi bir ilerleme kaydetmek mümkün değil.
Şimdi bu keyfilik en son 19 Mart operasyonunda tekrar bir sıçrama yaptı.

“19 Mart sürecin dinamiti”

-O zaman 22 Ekim’i hukuka dönüşün başlangıcı olarak yorumluyorsanız 19 Mart süreci de hukuksuzluğun simgesi, yani sürecin zehiri.

Matematiksel netlikte söyleyebilirim ki 19 Mart süreci tahlil sürecinin dinamiti. Yani tahlil sürecini resmen durduran bir şey. Bu, kent uzlaşısının terör soruşturmasına mevzu edilmesinden belli. Ben, kalesi muhasara edilmiş bir komutanın intihar saldırısı benzeri bir şey olarak görüyorum 19 Mart’ı. Yani bir hamle hareketine karşı kalenin kapılarını açıyor. Taarruz yapıyor ama başaramıyor yeniden kalesine çekiliyor.

“Erdoğan’ın yapabileceği tek şey İmamoğlu’nu serbest bırakmak”

Ben 19 Mart’ın Erdoğan’ın kendi ayağına makineli tüfekle ateş etmesi benzeri bir şey olduğunu düşünüyorum. Yani kurşun sıkmadı, makineli tüfekle ateş etti. Kendini sakat bıraktı politik olarak. Kendi durumunu yaraladı. Çok üzücü yaraladı. Ama bundan çıkan bir sonuç var. Cumhuriyet Halk Partisi harikulade bir ivme kazandı ve bu ivme bu şekilde devam ederse CHP Erdoğan’ın karşısında kimi aday koyarsa koysun kazanır. Bu türlü bir süreç var ve Erdoğan da bunu görüyor. Bu kaideler altında siyasi ortamı domine etmek istiyorsa yapacağı şey İmamoğlu’nu serbest bırakmak. Erdoğan açısından en az ziyanlı seçenek bu zira. Öteki türlü çok tahripkar olur.

-Erdoğan’ın şu anki durumunu ‘kalesine çekildi’ olarak mı tarifliyorsunuz?

Evet. Kalesine geri çekildi ve yeni bir strateji oluşturması lazım ve tam kritik bir evre. O yeni stratejinin tahlil süreci istikametinde oluşabilmesi için Bahçeli vaziyet alıyor. Yani Bahçeli stratejik konuşlanmasını ona göre yapıyor. Çok kolay olarak şu anda Kürtlere hukuk lazım. Kürtlerle bu sıkıntıyı, o büyük sorunu çözmek için hukuk lazım. Kürtlere verdiğiniz hukuku Ekrem İmamoğlu’ndan esirgeyemezsiniz. Türkiye’de muhalefetin diğer kanatlarından, Ümit Özdağ’dan esirgeyemezsiniz. O yüzden hukuka dönüş kural. Mehmet Uçum hafta sonu “Demokrasi hukuku” diye bir yazı yayınladı. Kafalarını şimdi hukuka nasıl döneriz, ona yoruyorlar demektir ama diğer bir hukuk tarifi da getirmeye çalışıyorlar güya.

“Çözüm süreci için Bahçeli’ni fikri sabit”

– Hukuka dönüş MHP için de sorun olmaz mı, MHP için de bir handikap değil mi? Sinan Ateş davası ve MHP’ye yönelik tezler aklıma gelen ilk örnek mesela…

22 Ekim’den, hatta 1 Ekim’den itibaren Bahçeli hasta yatağında bile tahlil süreci üzerinde ısrar ediyor, geri adım atmıyor, tekrarlıyor, genişletiyor. Bunu siyasette bir fikri sabit olarak görebilirsiniz. Bahçeli buna odaklı. Bunun dışında herhangi bir şey düşünmesi ve yapması mümkün değil. Bahçeli’nin muhtemelen yapacağı şeyleri de buradan çıkartabilirsiniz. Bahçeli yalnızca buna oynuyor. Salt politik bir tutum değil bu. Partisinin ve kendisinin siyasi çıkarlarına uygun bir hal almıyor. Sanıyorum kendi his dünyasında bir siyasetçi olarak daha çok bir devlet adamı olarak bu türlü bir miras bırakmaya çalışıyor
Oradaki fırsatın ne olduğuna dair Devlet Bey’i aydınlatmışlar, ikna etmişler. Bölgedeki fırsatın ne olduğuna dair… Şu Anda yalnızca tek istikamet, tek hedefe doğru ilerleyen ve bunu siyasi hesapların dışında götürmeye çalışan bir siyasetçinin sağa sola bir şeyler söylerken, metinlerini yorumlamaya çalışırken bu istikameti cetvel olarak alırsanız yanlış bir yorumda bulunmazsınız.
İmamoğlu davasının bir an önce neticelenmesi gerektiğini söylediğinde dikkat ederseniz orada terör soruşturması ile ilgili argümanlara da göndermede bulunuyor. Yani Bahçeli için temel dert, zemberek tahlil süreci. Bunun dışına çıkan hiçbir şeyi yapmaz, yapamaz.

-Yani şunu mu söylüyor ortağına? “Biz bir tahlil süreci işletiyoruz. Bu 19 Mart süreci, tutuklamalar, operasyonlar bu süreci sekteye uğratıyor. Bundan geri adım atman lazım. Ekrem İmamoğlu’nu serbest bırak, biz işimize bakalım.” Bunu mu diyor?

Bahçeli’nin iradesinin ve tercihinin ötesinde burada ölçü almamız gereken şey şu. Siyasi soruşturmaların, siyasi tutuklamaların olduğu bir ülkede, yani muhaliflerinizi siz rehin olarak alıyorsunuz, cezaevine atıyorsunuz. Gazetecileri bunun için alıyorsunuz, atıyorsunuz. Bu türlü bir ülkede tahlil süreci yürümez. Tahlil süreci diye bir şey olmaz. Yani Kürtlere “Sizi eşit ve onurlu vatandaşlar olarak, bu ulusun bir kesimi olarak bağrımıza basacağız ve yolumuza devam edeceğiz” dediğiniz zaman öbür tarafa arkanızı dönüyorsanız hiçbir yere gidilmez.

-Ama zati kamuoyunda, toplumda bu tahlil sürecinin beklenen ölçüde destek bulamamasının sebebi tam da bu değil mi? Yani sizin özetlediğiniz tablo bir yanda, İmamoğlu’nun avukatının avukatının bile gözaltına alındığı tablo diğer yanda. 19 Mart sürecinde gelinen noktadan Erdoğan’ın geri adım atması ne kadar mümkün ?

Adliyedeki grubun yürüttüğü, rutine bağladığı işlerle saraydaki pazarlıkları başka kıymetlendirmek lazım. Devlet Bahçeli’nin başı çektiği tahlil süreciyle ilgili toplumda önemli bir muhalefet yok. Devlet Bahçeli yalnızca kendi tabanını değil MHP’ye bakarak istikamet belirleyecek olanları da domine etti, onları denetim altına aldı. 19 Mart süreci için durum bu türlü değil.