Olası Erdoğan-Esad görüşmesi, sığınmacı krizinin çözümüne kapı aralar mı?

Ankara ile Şam arasında olağanlaşma süreci tartışmaları devam ederken Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad genel af ilan ettiğini duyurdu. Esad’ın duyurduğu af, 22 Eylül 2024 tarihinden önce kolay kabahatlerden yargılananlar ve asker kaçaklarını kapsıyor. Lakin, adaletten kaçanlar, üç ay içinde yurtiçinde ve dört ay içinde yurtdışında teslim olmazlarsa af kapsamı dışında kalacak. Ayrıyeten, önemli suçlar, rüşvet, sahtecilik ve genel ahlaka aykırı kabahatler aftan muaf tutulmuş durumda. 2011’den beri en az 20 sefer genel af çıkaran Esad’ın duyurduğu bu son karar, Türkiye başta olmak üzere sığınmacı yükü altındaki ülkelerdeki Suriyelilerin ülkelerine geri dönmesini sağlar mı? Sığınmacıların geri dönüşü nasıl sağlanır? Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Hasan Ünal, Sputnik‘e özel anlattı.

‘Suriyelilerin dönüşü için teşvikleri kesmek gerekir’

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Ünal’a göre, genel affın tek başına kâfi olmayacağını belirtiyor. “Bu af Suriyeli sığınmacıları ülkeye geri çekmek için kâfi olmayacaktır. Burada Suriyeli sığınmacıların hangi ülkelerde, hangi kurallarda yaşadıklarına bakmak da lazım” diyen Ünal şunları söylüyor:

“Örneğin yaşadıkları ülke, mesela Türkiye, Almanya ya da öbür Avrupa ülkesi diyelim, bunlarla ilgili olarak şunu yaparsa, mesela Suriyelilere verdiği yardımlar, teşvikler, her neyse bunları kesme yoluna giderse ve derse ki “Arkadaşlar tamam sizin geri dönüşünüz için benim açımdan bir sıkıntı kalmadı. Zira sizler savaştan can güvenliğiniz olmadığı için kaçmış gelmiştiniz. Artık savaş bitti cezalarla karşı karşıya olmanız söz mevzusuysa o da ortadan kalktı. Zira Suriye kapsamlı bir af yasası çıkardı. Bundan Ötürü artık ülkenize geri dönün” dediğinde bu söylediği söz edilen olabilir. Yani geri dönüşler söylediği söz edilen olabilir. Yani yalnızca Suriye tarafı af yasası çıkardı diye olmaz.”

‘Türkiye’de hükümetin Suriye ile uzlaşmak istemesi lazım’

Ünal, Türkiye’de hükümetin Suriye ile uzlaşmak istemesinin gerekli olduğunu belirtirken cümlesini söyle tamamlıyor:

Olası bir Erdoğan-Esad görüşmesinde neler öne çıkmalı?

Öte yandan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suriye lideri Esad arasında yıllar sonra yapılması beklenen ilk görüşmenin Rusya’daki BRICS Tepesi’nde gerçekleşebileceğine dair tezler söz konusu. Prof. Dr. Hasan Ünal, muhtemel bir Erdoğan ve Esad görüşmesinde yeni bir iletişim sürdürülmesi gerektiğine işaret ediyor:

“Bir görüşme kesinlikle yapılmalı. Moskova’da dörtlü bir zirve çok iyi olur. Yani Türkiye, Rusya, İran ve Suriye devlet liderlerinin katılacağı, katıldıklarında da burada görüşebilecek şeyler muhakkaktır esasen. Bu türlü bir liderler diplomasisi yoluyla hareket etmek daha doğrudur bence. Ve bu türlü bir diplomasinin akabinde da gruplara tahminen talimat verilmelidir. Yani ‘Eski siyasetleri unutun, biz uzlaştık’ demek gerekir. Bundan Ötürü uzlaşma yönünde yeni Yeni şeyler, eylem planları oluşturun şeklinde bence yararlı olur. Ama bunu nasıl yapacaklar mı, yapmayacaklar mı? Tahminen de Türkiye’deki bürokratik engeli, bürokrasi pürüzünü aşmanın en hoş yollarında biri bu olabilir.”