İngiltere’nin yasa dışı göçmenleri yollayarak yansılara karşın ülkeyi neredeyse toplama kampına dönüştürmeye çalıştığı Ruanda’da hükümet, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğini (BMMYK), ülkedeki sistemsiz göçmenlerle ilgili ‘yalan bilgi paylaşmakla’ suçladı.
Hükümetten yapılan açıklamada, “Defalarca söylediğimiz gibi; Ruanda sistemsiz göçmenleri geri göndermiyor. BMMYK palavra söylüyor” ifadesi kullanıldı.
İngiltere ile imzalanan göç mutabakatından sonra sistemsiz göçmenlere Ruanda’da kötü muamelede bulunulduğuna dair BMMYK iddialarının temelsiz olduğu belirtilerek, şunlar kaydedildi:
Düzensiz göçmenlerin gönderilmesiyle ilgili İngiltere tarafından ‘güvenli ülke’ ilan edilen Ruanda’nın açıklaması, BMMYK tarafından söylediği söz edilen şahısların Ruanda’da tehlikeye atıldığına dair iddialar sonrası geldi.
BMMYK, iddiaları gündeme getirmişti
Ruanda’da sığınmacılara yönelik istismar ve potansiyel olarak işkence görebilecekleri ülkelere gönderilebileceği argümanlarını BMMYK gündeme getirmişti.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk ve BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, İngiltere’deki tartışmalı ‘Ruanda Planı’na ilişkin 23 Nisan’da yaptıkları ortak yazılı açıklamada, düzensiz göçmenleri Ruanda’ya gönderme planını yeniden gözden geçirme daveti yaparak, bunun yerine sistemsiz göçmen akışını engellemek için pratik tedbirler alınmasını tavsiye etmişlerdi.
Tartışmalı ‘Ruanda Planı’ nedir?
İngiliz hükümeti, Nisan 2022’de hazırlanan ‘Ruanda Planı’ kapsamında, sistemsiz göçmenleri ve ülkeye yasa dışı yollarla girip sığınma talebinde bulunanları, Ruanda’ya gönderme hedefini açıklamıştı.
Ülkede muhalefet, insan hakları örgütleri ile Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere birçok uluslararası kuruluşun tepkiyle karşıladığı karar, Yargıtay ve Yüksek Mahkemece yasaya uygun bulunmuştu.
Kararın akabinde Haziran 2022’de Ruanda’ya 7 kişiyi taşıyan ilk uçuş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararıyla durdurulmuştu.
Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı, Yüksek Mahkemede yeni bir dava açmış, Mahkeme de 19 Aralık 2022’de Ruanda uçuşunun yasal olduğuna karar vermişti.
Mahkeme, temyiz yolunu da açık tutmuş, insan hakları savunucularının bu mahkemede açtığı dava sonucu 29 Haziran’da Ruanda planının maddelere uygun olmadığına karar verilmişti. Hükümet ise Temyiz Mahkemesinin kararını Yüksek Mahkemeye taşımıştı.
Yüksek Mahkeme de 15 Kasım’daki kararında Ruanda’ya gönderilecek şahısları, bu ülkede kötü muameleye maruz kalma ve kendi ülkelerine gönderilme benzeri riskler bulunduğunu ifade ederek, planın yasaya uygun olmadığını açıklamıştı. Bunun üzerine Ruanda’yla 5 Aralık 2023’te yeni bir anlaşma imzalanmıştı.
Söz konusu muahedeye göre, İngiltere’nin Ruanda’ya gönderdiği sistemsiz göçmenler, İngiltere dışında diğer bir üçüncü ülkeye sınır dışı edilemeyecek.
Ruanda’daki diğer sığınmacılarla aynı haklara sahip olacak söylediği söz edilen şahısların yasal talepleri için destek verilecek.
Ruanda’nın sorumlulukları, bağımsız gözlemcilerce denetim edilecek. Yasa tasarısıyla Ruanda, sistemsiz göçmenlerin sınır dışı edilebileceği inançlı ülke kabul edilecek.
Ruanda’nın inançlı olduğunu gösterir yasal adımlar ve uygulamalar da hayata geçirilecek.