Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı ‘QuanT’ tanıtıldı: Kuantum bilgisayar nedir?

En gelişmiş bilgisayarlardan bile milyonlarca kat daha süratli işlem yaparak büyük ölçüdeki datayı aynı anda işleyebilecek kapasiteyle sahip olan Türkiye’nin ilk quantum bilgisayarı ‘QuanT,’ tanıtıldı. Kuantum bilgisayar nedir? Kuantum bilgisayarın özellikleri nelerdir? Kuantum bilgisayar neden önemli?

Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı Quantum Computer of TOBB ETÜ (QuanT), TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesinin (TOBB ETÜ) çalışmalarıyla devreye alındı. Teknoloji, savunma ve iktisattaki bağımsızlığın, derin teknolojilerdeki gelişmişlikle doğru orantılı olduğunu söyleyen Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii (SSB) Başkanı Haluk Görgün, kuantum yol haritası kapsamında kısa devirde esere dönüştürebilecekleri birtakım programları öncelediklerini belirtti. Görgün şunları söyledi:

Görgün, Türkiye’nin çok önemli kurumlarının da kuantum alanında çalıştığına işaret ederek, 2035 yılında kuantum teknolojilerinin pazar büyüklüğünün 2 trilyon dolar olmasının öngörüldüğünü söyledi.

Kuantum bilgisayar teknolojisine sahip 15 ülke bulunuyor

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu da TOBB ETÜ Teknoloji Merkezi’nde Türkiye’nin ilk kuantum bilgisayarı QuanT’ın da geliştirildiğini ifade ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:

On yıllar süren süreçleri dakikalar içinde çözüyor

Kuantum bilgisayarların, hesaplama gücünü klasik bilgisayarların ötesine taşıyan, geleceği şekillendiren bir teknoloji olduğunu aktaran Hisarcıklıoğlu, bu teknolojinin, süper bilgisayarlarla bile on yıllar süren süreçleri dakikalar içinde çözme potansiyeline sahip olduğuna dikkati çekti.

Hisarcıklıoğlu, bu teknolojinin, kriptografi, yapay zeka, ilaç geliştirme, enerji optimizasyonu ve iklim modelleme benzeri alanlarda çığır açacak tahliller sunduğunu anlatarak, “QuanT’ın sağladığı işlem gücü, savunma endüstrisinden finansal teknolojiye, mobiliteden siber güvenliğe kadar pek çok stratejik alanda ülkemizin global rekabet gücünü artıracaktır. Aynı vakitte QuanT’ın sahip olduğu altyapı, yerli algoritmaların geliştirilmesi ve Türkiye’nin bu alanda liderlik pozisyonuna erişmesi için kritik bir adım olacaktır.” tabirini kullandı.

‘Hedefimiz süperiletken çip üretimevi’

Teknoloji üretiminin yalnızca büyük ülkelerin monopolünde olmadığını, Türkiye’nin de bu yarışta güçlü bir oyuncu olduğunu dünyaya gösterdiğini vurgulayan Hisarcıklıoğlu, şunları kaydetti:

“Kuantum teknolojilerini sırf bir bilim kolu olarak değil iktisadımızı büyüten bir güç olarak da görüyoruz. Girişimcilerimiz ve KOBİ’lerimiz için bu teknoloji yeni ufuklar açacaktır. Bugün buradan gençlerimize bir davette bulunmak istiyorum. Gelin, bu büyük teknoloji ihtilalinin bir modülü olun. Şimdiki maksadımız SSB’nin değerli takviyeleri ile Aselsan ve TOBB ETÜ tarafından kurulacak ‘Süperiletken Çip Üretimevi’dir. Bu adım, daha yüksek kapasiteli kuantum bilgisayarların geliştirilmesinin kapısını aralayacaktır.”

Kuantum bilgisayar nedir? Kuantum bilgisayar nasıl çalışıyor? Kuantum bilgisayar neden önemli?

Kuantum bilgisayarlar, klasik bilgisayarlardan farklı olarak süreçleri “bit” yerine “kuantum bitleri” (kubit) ile gerçekleştiriyor. Kuantum bilgisayar alanındaki araştırmaların en çok önemli gayelerinden biri, klasik bilgisayarlarla çözülmesi binlerce yıl alacak şifrelenmiş bilgileri süratle çözebilecek teknolojiler geliştirmek olarak gösteriliyor.

Türkiye’de süper iletken kuantum teknolojiler alanında 2010 yılından beri yürütülen çalışmalar QuanT ile çok önemli bir muvaffakiyete ulaştı. Bu kapsamda TOBB ETÜ, 5 kubit sistemli kuantum bilgisayarı QuanT’ı devreye aldı.

Yerli bir kuantum bilgisayara sahip olmak algoritma geliştiricilerin bu teknolojinin ayrıntılarına daha derinlemesine erişim sağlayarak, Türkiye’nin kendi altyapısı üzerinde özgün algoritmalar geliştirmesine imkan tanıyacak. En gelişmiş bilgisayarlardan bile milyonlarca kat daha süratli işlem yaparak büyük ölçüdeki bilgiyi aynı anda işleyebilecek. QuanT, Türkiye’nin kuantum ekosisteminin oluşturulmasına da öncülük edecek.

Siber güvenlik, yapay zeka ve optimizasyon benzeri alanlarda yerli algoritmalarla güçlendirilmiş kuantum tahlilleri, Türkiye’nin teknolojik bağımsızlık sağlamasında çok önemli rol üstlenecek.